Vật Lý Trị Liệu Sau Phẫu Thuật Đứt Dây Chằng Chéo Trước: Phục Hồi Nhanh, Tránh Biến Chứng
1. Đứt dây chằng chéo trước là gì?
Dây chằng chéo trước (ACL – Anterior Cruciate Ligament) là một trong bốn dây chằng quan trọng của khớp gối, giúp giữ vững và ổn định khớp khi vận động. Khi dây chằng chéo trước bị đứt, khớp gối trở nên lỏng lẻo, gây khó khăn trong di chuyển và có thể dẫn đến thoái hóa khớp nếu không được điều trị kịp thời.
2. Tại sao cần vật lý trị liệu sau phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước?
Sau phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước, việc phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng giúp:
✔ Giảm sưng đau, hạn chế cứng khớp.
✔ Phục hồi sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp gối.
✔ Cải thiện tầm vận động, giúp di chuyển linh hoạt hơn.
✔ Ngăn ngừa teo cơ, giảm nguy cơ tái chấn thương.
Nếu không tập vật lý trị liệu đúng cách, người bệnh có thể gặp biến chứng như cứng khớp, yếu cơ, hoặc mất ổn định khớp gối.
3. Các giai đoạn phục hồi sau phẫu thuật dây chằng chéo trước
🔹 Giai đoạn 1: 1-2 tuần sau phẫu thuật – Giảm đau, chống sưng
• Chườm đá để giảm sưng, kết hợp băng ép.
• Tập co cơ tĩnh (isometric) để kích thích hoạt động của cơ.
• Sử dụng nạng và tập đi lại nhẹ nhàng để giảm tải trọng lên khớp gối.
• Duy trì duỗi thẳng khớp gối, tránh tình trạng co rút.
🔹 Giai đoạn 2: 3-6 tuần sau phẫu thuật – Phục hồi tầm vận động
• Tập duỗi gối tối đa và gập gối dần dần đến 90 độ.
• Thực hiện bài tập tăng cường sức mạnh cơ đùi và bắp chân.
• Dần bỏ nạng khi khớp gối đủ sức chịu lực.
• Đi bộ nhẹ nhàng, tránh xoay vặn gối đột ngột.
🔹 Giai đoạn 3: 7-12 tuần sau phẫu thuật – Củng cố sức mạnh
• Tiếp tục các bài tập tăng cường cơ tứ đầu đùi, cơ gân kheo và cơ bắp chân.
• Tập đạp xe đạp tĩnh để cải thiện sức bền.
• Tập thăng bằng để phục hồi khả năng kiểm soát khớp gối.
🔹 Giai đoạn 4: 3-6 tháng sau phẫu thuật – Phục hồi chức năng vận động
• Tăng dần cường độ bài tập với squat, lunge, bài tập nhún một chân.
• Bắt đầu chạy bộ nhẹ, tập phản xạ và thăng bằng.
• Tăng tốc độ và sức mạnh trong các bài tập để chuẩn bị quay lại thể thao.
🔹 Giai đoạn 5: 6-9 tháng – Quay lại thể thao
• Chạy, nhảy, cắt hướng và các bài tập đặc thù theo từng môn thể thao.
• Được bác sĩ đánh giá khả năng trở lại thi đấu.
4. Lưu ý quan trọng khi tập vật lý trị liệu sau phẫu thuật ACL
❌ Không vội vàng tập luyện quá sức, tránh gây tổn thương lại dây chằng.
❌ Không bỏ qua giai đoạn tập phục hồi, vì có thể dẫn đến cứng khớp hoặc lỏng khớp.
✔ Luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và chuyên gia vật lý trị liệu.
✔ Duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ để hỗ trợ phục hồi nhanh hơn.
